Review sách Bức Xúc Không Làm Ta Vô Can

Bức Xúc Không Làm Ta Vô Can
Tác giả: Đặng Hoàng Giang

Đôi nét về tác giả:
Tiến sĩ Đặng Hoàng Giang là chuyên gia phát triển, nhà hoạt động xã hội và tác giả chính luận. Các hoạt động nghiên cứu và vận động chính sách của anh nhằm nâng cao chất lượng quản trị quốc gia, minh bạch, và tiếng nói của người dân. Anh nỗ lực truyền bá tri thức, khuyến khích tư duy phản biện và xây dựng văn hóa tranh luận.

Review sách:
Hiện thực xã hội luôn tàn nhẫn, người phơi bày hiện thực xã hội lại càng là người tàn nhẫn hơn. Họ dùng ngòi bút đưa tất cả lên bàn mổ, để rồi xẻ ra sau đó là những sự thật “trần trụi”. Họ lấy ngòi bút của mình để cắt chụp lại một xã hội với đầy đủ những gam màu lạnh, trong vô vàn những gam màu nóng. “Bức xúc không làm ta vô can ” của tác giả Đặng Hoàng Giang là một tập hiện thực với những gì gần gũi nhất cho đến những chuyện mang tầm vóc vĩ mô. Trái tim và lý trí song hành cùng nhau như một sức mạnh nổi trội tạo nên một mạch nước ngầm chảy xuyên đến tâm hồn người đọc.

Cuốn sách “Bức Xúc Không Làm Ta Vô Can” tuyển tập 26 bài viết nghị luận xã hội, nó bao gồm 26 mẩu chuyện từ quen thuộc đến xa lạ xoay xung quanh đời sống con người, ảnh hưởng đến suy nghĩ, tâm lí thái độ cũng như cách nhìn của họ trước hiện thực đang diễn ra. Từ quen thuộc như thịt chó, ấn đền Trần, phẫu thuật thẩm mỹ, từ thiện câu like…đến ngỡ như vĩ mô xa xôi nhưng lại ảnh hưởng mật thiết đến cuộc sống từng cá nhân như sự tàn phá của kinh tế thị trường, lí do khiến quốc gia thất bại, du lịch đại trà, hay các vấn đề văn hóa không bao giờ hết nóng như sính ngoại, truyền hình thực tế… Với cái nhìn khách quan, phân tích sắc sảo, tác giả giúp chúng ta có một tư duy mới trước những vấn đề tưởng chừng như gần gũi, vô hại trong cuộc sống hiện đại vẫn đang diễn ra hàng ngày, hàng giờ.

“Một góc nhìn thẳng thắn và tỉnh táo, xoáy vào những vấn đề bằng những con dao mổ sắc cạnh của tri thức… Từ lâu, những cây viết của nước ta vẫn dùng dao gọt hoa quả có lưỡi lượn sóng để mổ xẻ các vấn đề. Chúng ta thiếu những con dao mổ lạnh, nằm trong những bàn tay ấm.”

26 bài viết được chia thành 3 phần chính: Cái tôi cá nhân trong xã hội hiện đại; Các vấn đề phát triển như môi trường, công lý và phân biệt giàu nghèo; Thực trạng văn hóa – xã hội đương đại.

Ở mỗi bài viết tác giả nêu lên những vấn đề đang tồn tại trong xã hội trước, sau đó nêu thêm thông tin và những ý kiến của những người liên quan và sau đó tác giả mới nêu ý kiến của mình. Tất nhiên tác giả không quên lồng ghép những dẫn chứng về các số liệu thống kê, những bài viết trong những cuốn sách của những tác giả uy tín, những quan điểm đã được nhiều người công nhận vào trong những bài viết để tăng tính thuyết phục.

Mở đầu cho cuốn sách là hình ảnh cuộc thi marathon, khi ai ai cũng tung hô người chạm qua vạch đích đầu tiên, thì tác giả chỉ chú ý những con người cắn răng lê bước tiếp để chạy hết quãng đường thi dẫu người chiến thắng đã được xác định. Họ không từ bỏ. Họ đơn thuần bướng bỉnh và có thể hơi điên rồ, Họ tiếp tục chỉ vì “bỏ cuộc” không phải là lựa chọn của họ.

Vẻ đẹp của người chạy marathon về chót giống câu chuyện của cô bé Ruby bang New Orleans (Mỹ) vào cuối những năm 1950, trong hoàn cảnh chính quyền ra quyết định xóa bỏ phân biệt chủng tộc, Ruby là học sinh da đen đầu tiên và duy nhất của trường vào năm đó. Ruby lúc ấy 6 tuổi, là bé con lớp 1. Suốt một năm sau đó, Ruby lủi thủi một mình, không có bạn chơi, chịu sự căm thù, giận dữ, gào thét, chửi rủa của đám đông da trắng, chỉ có cô giáo trẻ Barbara Henry đối xử với em bình thường, cô dạy em trong lớp học một thầy một trò. Gia đình Ruby gặp vô vàn khó khăn vì quyết định này. Nhưng, họ không từ bỏ. Họ không chuyển con gái họ đến một ngôi trường khác nơi các bạn da đen đang học với nhau

Con người có xu hướng bị thu hút bởi những người xuất chúng và nổi tiếng, rồi rơi vào tâm lý chờ đợi, phó thác. Nếu bản thân mỗi người tự nhận thức, tự lựa chọn và cố gắng vì lựa chọn đó, như những người lê lết cuối đoàn marathon, như gia đình em Ruby, thì kết quả được tạo ra từ chính nổ lực của bản thân chứ không phải chờ đợi, nhòm ngó người khác nữa. Năm Ruby lên lớp 2, em được hòa nhập, trường bắt đầu chào đón những học sinh da đen khác. Những kẻ dù không chiến thắng nhưng vẫn cố gắng hoàn thành hết đường đua của mình, đó là những người đã chiến thắng chính cuộc chơi của bản thân. Đây mới là những nhân tố cốt yếu tạo nên sự thay đổi dần dần tốt đẹp của xã hội.

Bên cạnh đó, cuốn sách còn đề cập đến tâm lý đám đông và sự vận hành của nó, cũng chính là nguyên nhân sự thật đằng sau sự cuồng nộ đập phá quá khích của những người công nhân mà thường ngày vẫn hiền lành, chăm chỉ

Ngoài ra, Tác giả đề cập đến 3 tỷ lít bia, 5 triệu con chó, 500.000 ấn đền Trần được tiêu thụ trong một năm, người dân truyền tai nhau những con số này như những minh chứng hùng hồn cho sự bệ rạc và xuống dốc của người Việt, rồi cợt nhả nhau. Tự bao giờ người Việt có thói quen lấy khoái cảm từ việc tự xỉ vả bản thân?

“Sự lộn xộn, nhếch nhác ở Việt Nam gắn liền với mức phát triển kinh tế của chúng ta, nhưng không phải là đặc thù Việt. Các nước đang phát triển khác cũng lộn xộn, bụi bặm, thiếu quy củ như vậy. Cũng khó mà yêu cầu những người nghèo đang vật lộn hằng ngày phải lịch sự, đi nhẹ nói khẽ và nhường nhịn người xung quanh. Hay thậm chí, những người không còn nghèo nữa thì vẫn mang thói quen từ thời bao cấp đã ăn sâu trong tiềm thức, nên vào resort (khu nghỉ dưỡng) vẫn còn chen lấn nhau khi lấy đồ ăn…”

Tác giả đưa ra những phân tích, lý giải và cả giải pháp về vấn đề người nghèo. Khi hiểu vì sao họ lại xử sự như vậy thì cũng dễ yêu thương và thông cảm nhau hơn. Ở Việt Nam, số lượng người ăn xin khá nhiều, người nghèo lại càng nghèo vì đi xin xỏ người giàu, đào mỏ, ăn bám. Họ trở nên lười vận động, ỷ lại. Người nghèo không phải do lối sống của họ dẫn đến nghèo đói, mà nghèo đói đã tạo nên lối sống như vậy. Dừng việc chê trách và lên án. Tìm cách giúp họ nhen nhóm lòng tự tin, kiên nhẫn hướng dẫn, khích lệ khi họ đạt được những thành tựu bé xíu, để họ thấy bản thân không phải là phế thải và có niềm hy vọng về tương lai… Một người nghèo hay một cộng đồng người nghèo đều nên được đối xử như vậy, thay vì chỉ quyên góp tiền hay thóc gạo.

Rất nhiều hiện tượng xã hội khác được đem ra phân tích, như công việc và các mối quan hệ khiến cho“anh hùng thường nhật” – những người giữ được “la bàn đạo đức” của mình trong cuộc sống – ngày càng hiếm hoi; tử tù sinh con – quyền hay đặc ân; du học trời Tây; nên hay không nên phẫu thuật thẩm mỹ; thái độ của mọi người khi đi du lịch, đi bảo tàng, đi từ thiện; cuộc sống trên mạng xã hội; sự tôn thờ sách thái quá; như nỗi tự hào, hân hoan, hãnh diện với bạn bè năm châu quốc tế thế giới khi đất nước có nhiều người lọt vào danh sách tỷ phú…

Qua toàn bộ nội dung trong từng câu chuyện, từng vấn đề, tác giả cho chúng ta thấy những mặt khuất lấp, những góc tối của xã hội ẩn sau vẻ ngoài hào nhoáng được gọt đẽo tỉ mỉ kia. Bức xúc không làm ta vô can đem đến cho chúng ta cái nhìn đời, nhìn người với một con mắt mới, rõ ràng hơn và sâu sắc hơn. Chúng ta sống có trách nhiệm hơn, sống đúng với bản thân mình hơn

Trích đoạn hay:
“Bất cứ ai đọc quá nhiều và sử dụng bộ óc của mình quá ít sẽ có thói quen lười nhác trong suy nghĩ.” Câu này là của Einstein, và nó đặc biệt đúng khi người ta đọc những thứ linh tinh. Ở Việt Nam, bán chạy nhất từ nhiều năm nay vẫn luôn luôn là sách bói toán, tử vi và truyện ngôn tình rẻ tiền. Chúng là những liều thuốc ru ngủ làm người ta lười động não y như những xê ri phim Hàn Quốc sướt mướt và các gameshow nhảm nhí trên tivi. Chưa kể, sách nhảm, từ điển rác tràn lan thực sự không xứng đáng với giá trị của các tờ giấy dùng để in chúng.

Trích sách “Bức Xúc Không Làm Ta Vô Can”